Urkunde Nr. 2512 aus Band V

Seite im UB:

151-155 ^a)

Heute in:

Kronstadt, Archiv der Honterusgemeinde

Heutige Signatur:

I E (Burzenländer Kapitel, Urkunden), Nr. 45.

Druckvorlage:

nach Original

Abdruck als:

Volltext

Sprache:

Latein

---

2512

1444 November 13 Die Pfarrer des Kronstädter Kapitels beschliessen neue Kapitelstatuten.

Rex pacificus pia miseratione disposuit sibi subditos fore pudicos, pacificos et modestos sed effrenata cupiditas pacis aemula, mater litium materia iurgiorum tot nova scandala generat nisi iustitia conatus eius sua virtute reprimeret, ut quaestiones ipsius explicaret ius humani foederis litigatorum abusas¹⁾ extingueret. Ideo statutorum lex proditur ut appetitus noxius sub iuris regula limitetur, per quam genus humanum ut honesti vivat, alterum non laedat, suum unicuique tribuet, informatur ut die messionis extremae bravium coelestis curiae obtinere valeat. Quoniam ut ait apostolus, omnes stabimus ante tribunal Christi recepturi, prout in corpore gessimus sive bonum fecerit sive malum oportet nos diem messionis extremae bonis operibus praevenire, ac aeternorum intuitu seminare in terris quod reddente domino cum multiplicato fructu recolligere valeamus in coelis, quoniam qui parce seminat parce et metet, et qui seminat in benedictionibus de benedictionibus et metet vitam et bravium sempiternum. Ad laudem igitur dei et ad honorem genetricis eius gloriosae virginis Mariae omniumque sanctorum et ad remedia animarum nostrarum nos rectores seu plebani curam gerentes animarum decanatus Braschouiensis vestigiis patrum et dominorum nostrorum praedecessorum adhaerentes volumus, ordinamus et statuimus sano consilio maturaque deliberatione praehabitis haec subsequentia statuta per quemlibet nostrum inviolabiliter observari sub poenis infra expressis. Primo statuimus, ut singulis annis die electionis in festo scilicet sancti Briccii confessoris²⁾ ante electionem novi decani statuta nostra legentur sub poena quinque florenorum auri. Demum conservaculum sigilii et privilegiorum ac rerum aliarum cum clavibus nobis praesententur. Post hoc decanus suum officium resignet in manus rectorum dicti decanatus, hoc facto invocata spiritus sancti gratia eligatur ex vocibus omnibus nemine excluso decanus, qui iurare non recuset, quod velit in suo officio procurare bonum et utilitatem capituli. Deinde laudes deo dentur his peractis decanus noviter electus sigillum decanatus recipiat claves praetacti reservaculi inter dominos distribuantur et iidem clavigeri pro tunc electi³⁾ sint assessores decani in iudiciis per eundem annum tempore necessitatis. Et privilegia cum aliis literis capituli duobus vel tribus ex confratribus capituli committantur, qui eadem in tuto loco observant fideliter, sub poena suspensionis a beneficio. Secundo ordinamus, ut reverendissimo in Christo patri ac domino nostro archiepiscopo obediamus, ut tenemur in omnibus licitis et honestis. Tertio, ut decano nostro pro tempore constituto humiliter obediamus in licitis et honestis et eidem in impugnationibus viriliter adsistamus sub poena praestiti iuramenti. Quarto, ut decanus habeat in laborum suorum recompensam a quolibet decedente plebano meliorem equum cum freno et sella, quia secundum apostolum, qui ad onus eligitur repelli non debet a mercede. Item capitulum habeat ab eodem decedente unum sedecimale maiorum decimarum pro conservandis iuribus capitulum concernentibus; item successor habeat a defuncto VIII florenos pro vigiliis et missis per tricesimam decantandis. Item idem habeat unum sedecimale decimarum maiorum item unam mensam meliorem, mensalia duo, item duo manutergia longa et duo parva seu brevia, item habeat IIII or scutellas, II discos magnos et decem parvos unum caldar unam patellam unum pendile et currum. Cetera vero disponunt testamentarii et pro his omnibus in recompensem beneficentiae habeat successor in suis orationibus perpetuam memoriam defuncti. Quinto, ut decanus sub poena suspensionis ab officio per medium annum et sub poena trium marcarum argenti plebanum confirmandum et instituendum examinet, an habeat scientiam eorum, quae continentur in canone, quae ipsis XXXVIII. di., ex quo animarum regimen et ars artium ne illud propheticum animarum rectori dicatur; tu scientiam repulisti, et ego te repellam [S. 153] nesaterdotio fungaris mihi, nisi confirmandus seu instituendus sit in aliquo tudio generali approbatus. Item confirmandus reverenter suum visitet decanum cum esculento et pooculento mere liberalitate oblato, in quibus flor. Vngar. non excedat, nisi qualitas personae et quantitas praebendae pingvius munusculum appetteret non improbamus. Sexto, ut taxas et exactiones quascumque solvendas secundum marcas numerales debeamus expagare. Septimo, ut auctoritas in casibus reservatis et manifestis resideat solum circa decanum nisi cui ipse petitus contulerit. Octavo, ut decanus habeat de sigillo unum latus vini item iuramentum expurgationis cum praestatur a partibus obtinens in causa, pro reverentia solvat iudici 3am partem floreni nisi voluntarie eandem remitteret solvendam. Nono, ut manifestos delinquentes videlicet usurarios, oppressores, adulteros et qui scienter contrahunt matrimonium in casibus prohibitis a iure multet decanus secundum criminis excessus ne particeps criminis videatur, quia non caret scrupulo societatis occulte qui manifesto crimine non desinit obviare. Decimo, si quis legitime tribus edictis ultimo peremptorio citatur, vel uno edicto peremptorio partibus⁴⁾ pro contumacia luat unum florenum salvis aliis poenis a iure expressis. Undecimo, ut nullus plebanorum recipiat aliquem alienum non nostri districtus capellanum nisi prius cum suis authenticis se decano repraesentet sub poena unus floreni, ex quo saepe contingit, quod clerici ordinum sacrorum susceptionum indigni, suam patriam in qua de his habetur notitia, fugientes in his partibus servire affectant. Duodecimo, ut nullus plebanorum aliquibus de praediis aliqua sacramenta porrigat, sed illa petant a decano qui recepta cautione de obedientia exhibenda, ipsa sacramenta porrigat sub poena unius floreni. Tredecimo, ut nulla copula seu benedictio nubentium fiat, nisi prius proclametur et publice in ecclesia post benedictionem summae missae ante altare copulentur sub forma in aliis notulis capituli contenta et hoc sub poena unius floreni, nisi necessitas sive laudabilis consuetudo aliud exegerit. Quarto decimo, ut nullus confratrum nostrorum secreta sub clavi conclusa revelet. Si primo repertus fuerit suspendatur ab ingressu ecclesiae per mensem; si secundo suspendatur ab officio et beneficio, si tertio, quod absit, excludatur a consortio et dominorum congregatione. Quinto⁵⁾ decimo, ut nullus campanator seu rector scolarum praesumat se intromittere de servitio contra voluntatem domini sui sub poena privationis imposterum a servitio nisi cum eodem per decanum fuerit dispensatum. Sedecimo, ut decanus ordinet concordiam de festivitatibus celebrandis. Decimo septimo ordinamus, ut corpus Christi ad nullum deferatur infirmum sive in die sive in nocte nisi lumine praecedente et cum stola habituque decenti, ut ex hoc apud homines fideles devotio augeatur sub poena suspensionis ab ingressu ecclesiae per tres dies. Decimo octavo, ut nullus plebanorum habeat aliquas suspectas personas in domo sua sed eam purgare studeat, ne nos qui ceteris exempla lucis monstrare iubemur male vivendo videamur suspitionis infamia maculari , sub poena unius marcae⁶⁾ argenti totiens quotiens excesserit solvendae ultra poenam institutis domini nostri archiepiscopi expressam quae est poena privationis beneficii ipso facto. Decimo nono, ut in omnibus nostris convocationibus de divinis tractemus, videlicet de festivitatibus sanctorum celebrandis, de historiis imponendis, de aureo numero, de anno bissextili et de his, quae pertinent ad decorem⁷⁾ domus dei. Et si quis ex nobis aut circa plebisanos vel circa alios quoscumque inordinate se regeret, a veritatis semita discrepando eundem ab errore suo ad emendationem⁸⁾ et ad viam veritatis per salutis monita reducere debeamus iuxta sacrorum canonum sanctiones. Vigesimo statuentes, quod celebratio fraternitatis nostrae debeat in perpetuum hoc modo observari sic videlicet, quater in anno celebretur diebus infra scriptis scilicet: primo: in tertia feria post festum omnium sanctorum, secundo: tertia feria post dominicam quasimodo geniti, tertio; feria tertia post angariam aestivalem, [S. 154] quarto: tertia feria post angariam autumnalem. Ad cuius fraternitatis celebrationem si quis ex confratribus nostris venire neglexerit, unum florenum auri solvat nulla excusatione sibi in hoc penitus suffragante nisi legitima causa impediente venire non posset, quam iuramento suo comprobabit. Et ibidem quilibet confratrum per se aut alium missam celebrabit iuxta ordinationem infra scriptam scilicet ille apud quem proxime celebrata fuerit celebret missam pro defunctis, ille vero in cuius parochia proxime fuerit celebranda cantabit summam missam de sancto spiritu, et incedant confratres superbliciati cantantes vigilias novem lectionum quibus cantatis fiat processio cum statione ad carnarium demum peractis divinis in praeparatione prandii servetur modus infrascriptus. Vigesimo primo, si aliquis ex confratribus nostris in lectum aegritudinis ceciderit, mole debilitatis praegravatus viciniores confratres, duo vel quoscumque duxerit eligendos, eundem visitare debent, solutis debitis ad testamenta facienda pro ecclesia, pro servitoribus et pro pauperibus studeant exhortari sub poena duorum florenorum auri; et si de hoc saeculo migraverit iidem duo confratres seu testamentarii res et bona defuncti sub testimonio aliquorum seniorum de eadem parrochia procurent fideliter conservari, quoad usque debita distributione singula singulis sortientur, praedictis salvis dispositis pro successore et ceteris. Ceterum ipsa die decessionis defuncti confratres conveniant omnes ad sepulturam cantantes vigilias novem lectionum circa funus. Post hoc funus decenter ad ecclesiam deferatur et quilibet confrater dispositus missam defunctorum celebret, corporeque rite sepulto et sepulcro signato redeuntibus ad dotem ibidem de rebus defuncti si sint, sin autem de propriis bursis quatuor ferculis contententur. (Rursum statuimus) ⁹⁾, ut in omnibus congregationibus dedicationibus nostris quolibet nostrum quinque fercula et non plura excepto pulmentario administrentur, sub poena unius floreni non in domo hospitantis sed in proxima convocatione alibi persolvenda¹⁰⁾. Item statuimus, ut bona intestata confratrum nostrorum decedentium ad ecclesiam devoluentur. Item statuentes volumus et decanus quolibet anno semel cum uno confratre a nobis sibi deputato ecclesias ac dotes plebanorum visitando conspiciat et si aliqua ibidem inordinata aut corrigenda invenerit eadem ad semitem ordinationis reducendo ordinet et corrigat, Item statuimus, ut plebani in praediis singulis annis quater obedientiam praestando capitulo se praesentent et hic in fraternitatibus celebrant divina. Item, nullus electus in plebanum debet laicis dare ultra unum vas vini sub poena suspensionis officii et beneficii per annum. Item electus in plebanum debet dare prandium in domo sua, item ut nullus capellanorum debet sibi usurpare testamentum pro se aliis non participantibus nisi in casu, quod ille infirmus aut infirma testamentum faciens esset illi in aliqua linea consanguinitatis coniunctus vel coniuncta. Item nullus sacerdotum cappellanorum non gradatus debet deferre vestimenta suum statum non concernentia. Item diebus dominicis similiter in festivitatibus beatae virginis nolumus, ut ligna aut alia venalia ducantur ad forum, sed ut istis diebus homines, celebrent et deo serviant ut tenentur. Expeditis omnibus ut supra est expressum demum statuentes disponimus, quod nullus plebanorum officium tabernatus publice et personaliter debeat exercere, et si quando velit vinum vendere pauperibus aut debilibus det veram et legitimam mensuram sub poena unius floreni auri, et si ter correctus non desisteri totiens quotiens post hoc excesserit solvat unam marcam argenti pro capitulo. Si vero aliquis capellanorum praedicta attemptaverit in dote vel extra dotem praedictis poenis subiacebit. Acta sunt haec tredecima die mensis Nouembris, anno dominicae incarnationis mille-[S. 155] simo quadringentesimo quadragesimo quarto et sigillo nostro maiori roborata.

Auf der Rückseite gleichzeitig: Statuta capituli Brassouiensis.


a) Erster Seitenumbruch nach Siegelbeschreibung.^{^}

1) So Vorlage.^{^}
2) November 13.^{^}
3) Hierauf Rasur 0,4 cm./fnzt> <fnzt>4) Gebessert aus pro tribus. ^{^}
5) Vorlage Quinta.^{^}
6) Vorlage marci. ^{^}
7) So Vorlage.^{^}
8) Vorlage emendam. ^{^}
9) Undeutlich in der Bruchfalte.^{^}
10) Vorlage persolvendum. ^{^}