Urkunde Nr. 1923 aus Band IV

Seite im UB:

175-180 ^a)

Heute in:

Kronstadt, Archiv der Honterusgemeinde

Heutige Signatur:

I E (Burzenländer Kapitel, Urkunden), Nr. 32.

Druckvorlage:

nach Original

Abdruck als:

Volltext

Sprache:

Latein

---

1923

Meschen 1423 Januar 13 Thomas, Pfarrer von Meschen, bringt dem Graner Vikar Matheus zur Kenntnis, dass er den Streit zwischen dem Hermannstädter und dem Kronstädter Kapitel wegen ihres Anteils an den gemeinsamen Abgaben der sächsischen Geistlichkeit zu Gunsten der Kronstädter entschieden, und dass der Dekan des Hermannstädter Kapitels gegen das Urteil Berufung eingelegt hat.

Reverendo et egregio viro domino Matheo de Vicedominis de Placencia utriusque iuris doctori, venerabilis in Christo patris et domini domini Georgii episcopi Pataviensis et almae ecclesiae Strigoniensis administratoris vicario in spiritualibus generali, Thomas plebanus de Mueschna Transsilvanae diocesis salutem obsequiosam in domino cum amore. Cum hactenus ego una cum confratre meo et consocio videlicet domino Sigismunde plebano de Byrthelm de dicta diocesi Transsiluana in Alba Iulae ex certa dissensionis causa fuerimus constituti, accessit in nostram praesentiam quidam discretus vir Johannes plebanus de villa Bringonis praedictae ecclesiae Strigoniensis iurisdictionis, praesentans nobis quasdam vestrae paternitatis literas commissionarias, quas decenter recepimus. Quibus conspectis novimusque vestram paternitatem causam altercationis vertentem inter honorabiles viros decanum Braschouiensem et decanum Cybiniensem etiam Strigoniensis iurisdictionis super taxis et gravaminibus a nobis cognoscendam pariter et diffiniendam commisisse, quas etiam literas vestras in continenti ad conspectum reverendi in Christo patris et domini nostri domini Georgii episcopi Transsiluani praesentavimus, quas etiam dictus dominus noster praelatus sollemniter legi fecit et nobis specialiter iniunxit ut vestrae paternitatis commissionem ex- [S. 176] itu debito concluderemus. Interveniente itaque pauco temporis intervallo ad instantiam praedicti domini decani Braschouiensis pro se et suorum confratrum plebanorum procuratoris nomine agente, ipsum dictum dominum decanum Cybiniensem pro se et suis confratribus ut in causam attractis olim coram vobis iterato in ius auctoritate nobis attributa fecimus evocari, partibus ipsis ad parendum competentem terminum et locum statuentes similiter et testes quos partes producere volebant. Hincinde de diocesi Transsiluana dominus vicarius Transsiluanus ad eundem terminum et locum per nos praefixum legitime citavit ad perhibendum testimonium veritatis medioque tempore accidit ut praenotatus dominus Sigismundus plebanus de Byrthelm, mihi pro collega assignatus se ut praesumo ex iusta causa absentaret mihique¹⁾ coram dominis et fratribus plebanis decanatus Megyes capitulariter congregatis, suas vices quibus in praetensa causa fungi debebat sollicite et humiliter commisit, quas honesti gratia assumpsi, ut iurgiosi negotii finis commodosius possit complecti. Decimo octavo itaque die mensis Novembris anni millesimi quadringentesimi XXII^o, praesentibus partibus et testibus in loco nobis capitulari videlicet Megyes in ecclesia beatae Margarethae virginis, stans ego in medio publica persona mihi coassumpta partibus praesentibus et audientibus literas commissionis vestrae paternitatis per notarium legi feci patenter. Quibus lectis et attente a partibus perceptis requisivi viva voce, an me secundum commissionis formam in iudicem idoneum et competentem assumere vellent vel recusare. Super quo partes responderunt, se esse et fore in me et iudicio per me ferendo semper contentas. In dei ergo nomine sedens pro tribunali publico coassumpto notario accessit in medium decanus Braschouiensis pro se et suis confratribus plebanis de decanatu Braschouiensi procuratoris nomine proposuit et positiones obtulit in scriptis in hac forma contra et adversum decanum Cybiniensem et universos plebanos decanatus Cybiniensis seu contra quemlibet alium pro eis in iudicio legitime intervenientem. Cum querela propono, quod licet decanus Cybiniensis et eiusdem decanatus plebani in expensis, taxis et exactionibus undecumque incumbentibus communiter clero in partibus Transsiluanis in novem capitula distincto et diverso semper et a longaevo tempore onera duorum capitulorum portare et solvere debeant et teneantur, et ego cum fratribus meis plebanis de decanatu Braschouiensi onus unius capituli in praemissis contributionibus et gravaminibus similiter ex antiqua consuetudine sufferre teneamur, ipse tamen decanus Cybiniensis cum suis confratribus, volentes disturbare morem ab antiquo in praemissis contributionibus observatum, me et confratres meos nituntur compellere, ut aequalia cum eis onera portemus, gravamine ipsorum in dicta [S. 177] contributione communi novem capitulorum praemissorum volentes alleviare per novi oneris ad inventionem in nostri praeiudicium non modicum et gravamen. Unde peto vos domine iudex, ut per vestram sententiam diffinitivam decernere, pronunciare et declarare velitis ipsum decanum Cybiniensem et suos confratres plebanos in contributionibus expensarum, taxarum et exactionum Braschouiensi et Cybiniensi decanatibus communibus ad duas partes et me decanum Braschouiensem cum meis confratribus plebanis ad tertiam partem in huiusmodi contributionibus fuisse, fore et esse debere obnoxios et obligatos. Quo libello oblato et per notarium expresse perlecto respondit decanus Cybiniensis ex adverso, quod licet ab antiquis temporibus in contributionibus decanatuum Cybiniensis et Braschouiensis communibus, in expensis et resis et muneribus sponte oblatis, ipse cum suis confratribus, plebanis decanatus Cybiniensis, duas partes solverunt et hodie sic asserunt se obligatos, et decanus Braschouiensis cum suis confratribus unam tertiam, non tamen eo modo factum est in exactionibus violentis vel etiam muneribus de facto a potestate saeculari extortis. Ipsis autem sic altercantibus et contendentibus multum iurgiose, ad amicabilem concordiam inducendam laboravi et partibus suasi¹⁾ et plures probos viros iudicio praesentes precibus pulsavi, ut si quolibet [modo] partes concordia possent enutrire simul et pacare notarii publici semper et in omnibus officio amiculanter.²⁾ Nobis autem ut sic urbanum laborantibus processi in causa, ad ulteriora pulsante decano Braschouiensi et instante in eo, quod positiones per ipsum factas et propositas per testes idoneos in continenti se obtulit probaturum. Quos cum in medium produxisset, ipsos testes sollemniter super altari ad sancta dei evangelia³⁾ sacrum praestare feci, praesentibus partibus et publica persona, quod in hac causa in his super quibus requisiti forent, meram, simplicem et sinceram dicerent veritatem, ita videlicet ut non favore, non odio, non inimicitia, non lucri gratia nec timore a veritate dicenda retrahi deberent, sed solum deum prae oculis habendo testimonium perhibeant veritati. Processi igitur ad testium examinationem, publica persona semper adhibita, secreto et sigillatim testium dicta amplectens quae omnia et singula ipse notarius ad acta iudicii studiose reduxit. Primus igitur requisitus, videlicet dominus Petrus plebanus de Kyzd et decanus sedis eiusdem Transsiluanae diocesis, vir venerabilis canonicae et provectae aetatis, recognoscens se quadraginta annis plebanatum suum rexisse, et quod sibi constaret et notum esset, quod to tus clerus ecclesiarum exemptarum vel liberarum partium Transsiluanarum ad novem partes seu capitula ab antiquo fuisset distinctus, quarum partium seu capitulorum sex de obe- [S. 178] dientia episcopi Transsiluani fuerunt et sunt hodie, aliae autem tres partes de obedientia¹⁾ Strigoniensis archiepiscopi, ita videlicet quod decanatus Cybiniensis repraesentat duas partes sive duo capitula et Braschouiensis decanatus unam partem sive unum capitulum, et in omnibus contributionibus undecumque universaliter occurrentibus clero Transsiluanarum partium istae sex partes de obedientia episcopi Transsiluani solverunt duas partes huiusmodi contributionis universalis, et decanatus Cybiniensis et Braschouiensis solverunt unam tertiam et de illa tertia universalis contributionis decanatus Cybiniensis, duo capitula ex antiquo repraesentans, solvit dualitatem et Braschouiensis decanatus, unum capitulum repraesentans, tertiam partem persolvit iuxta antiquam et approbatam consuetudinem. Item secundus testis videlicet dominus Dauid plebanus de Wurmloch et decanus sedis Schelk Transsiluanae diocesis, homo maturae aetatis, per omnia concordavit domino Petro praedicto plebano de Kyzd et addidit idem, quod universitas cleri ecclesiarum exemptarum in terra Transsiluana in quadam congregatione universali in Cybinio facta unam concordiam sub iuramento fecisset,²⁾ quod nullus rectorum ecclesiarum earundem exemptarum in gravaminibus seu taxis exorbitantibus undecumque emergentibus a communitate se audeat alienare. Item dominus Ladislaus plebanus de Nova civitate et decanus de Kozd Transsilunae diocesis confessus est, quomodo honorabilis vir dominus Petrus de Sarkut, homo provectae aetatis, immo ad decrepitum tendens, eiusdem diocesis Transsiluanae sub iuramento ad sacra dei evangelia praestito sibi recognovisset pro eo, quod die et hora citationis iter arripuit ad beatorum Petri et Pauli apostolorum limina visitandum, personam suam iudicio nequiret praesentare, quomodo totus clerus partium Transsiluanarum, praesertim exemptarum ecclesiarum, iuxta antiquam consuetudinem hucusque observatam, in omnibus taxis et gravaminibus exorbitantibus divisus fuisset in hunc modum et distinctus, quod ecclesiarum rectores de obedientia episcopi Transsiluani duas partes persolvissent et decanatus Cybiniensis et Braschouiensis tertiam partem et de illa tertia parte decanatus Cybiniensis solvisset duas partes et Braschouiensis unam. Quibus testium depositionibus auditis et ut praemittitur per notarium in acta redactis, altera die immediate sequenti, videlicet XIX. die mensis Novembris supradicti, mane post primum missae officium mandavi partibus in locum iudicio consuetum convenire, scilicet ecclesiam beatae Margarethae virginis in Medyes. Quibus omnibus mandato parentibus et ipsis partibus praesentibus attestationes sic factas per notarium ex actis feci publicari, quibus publicatis decanus Cybiniensis timens feriri sententia sibi contraria in recusationem mei tamquam suspecti iudicis vehementer prorupit, similiter allegans testes [S. 179] sibi suspectos contra eosdem excepit. Cuius recusationem et exceptionem non acquievi, immo pro infecto habui, eo quod suspicionis causam non allegavit nec iuris ordinem servavit, immo pervertere nitebatur ut negotii processus frivolis ipsius occasionibus impediretur. Quia vero saepe fatus decanus Braschouiensis intentionem suam sufficienter fundavit tum per teslium depositiones tum quod et semifama eidem ammiculatur, eo quod multi praesertim seniores et potiores decani et plebani primo et annosi capellani qui negotiis, daciis et taliis ante longa tempora interfuerunt, cum dictis testium concordant ut in tractatu concordiae fuit expresse declarat um, praeterea confessio plebani decani Cybiniensis in iudicio facta videlicet hanc famam, immo et testium dicta iuvare in eo quod fatetur, se et confratres suos in singulis resis et expensis, contributionibus et muneribus sponte pro communitate ipsorum communiter factis solvisse ab antiquo et hodie debere solvere duas partes, Braschouienses vero unam, nec refert ut videtur de sponte oblatis vel etiam a potestate superiore extortis. Nam huiusmodi exactionum solutiones et vexationum redemptiones, licet a principio sint violentae, tamen ex post facto ut per unum in rationem boni electum evitetur maius malum, apparet quod sint voluntariae et liberales. Unde si non prosunt singula multa tamen collata iuvant ad animum iudicis informandum. Quare venerande pater, iudicio vestrae paternitalis saniori semper salvo, merita huius causae modulamini [ ]¹⁾ meliori cognovi et per sententiam diffinitivam declarando pronunciavi, illum prae oculis habens qui mihi ignorat, videlicet quod in omnibus taxis, exactionibus, daciis, contributionibus et gravaminibus a regia maiestate vel quavis alia saeculari potestate clero generali partium Transsiluanarum seu exemptis ecclesiis parochialibus concernentibus aut supervenientibus generaliler [et in communi in]cumbentis²⁾ et distinctis clero de iurisdictione almae ecclesiae Strigoniensis, duas partes effective perpetuis temporibus persolvant, decanus Cybiniensis cum suis confratribus plebanis in eo [quod secundum]³⁾ antiquam dicti universalis cleri distinctionem in decanatus Cybiniensis duo capitula repraesentat et per consequens duorum capitulorum⁴⁾ onera debeat supportare et decanus Braschouiensis cum suis unam partem tenebitur persolvere cum effectu, eo quod secundum eandem antiquam distinctionem Braschouiensis decanatus unum dumtaxat capitulum repraesentat et per sequelam antiquam et approbatam unius capituli onus debebit sufferre, mandans partibus ad huius sententiae observantiam ipsisque per fulmen excommunicationis comminatum perpetuum silentium duxi imponendum, a qua quidem sententia saepefatus decanus Cybiniensis appellavit in continenti. Cui quidem appellationi iuxta formam com- [S. 180] missionis a paternitate¹⁾ vestra mihi factam duxi deferendum partibus ipsis terminum parendi coram vestro tribunali videlicet quindenas Pascae proxime venturas²⁾ tamquam competentem assignavi, remissis etiam literis vestrae commissionis et praesentibus in specie reclusis meo plebanatus sigillo signalis. Datum in supra dicta Mueschna in octava epiphaniarum domini anno eiusdem millesimo quadringentesimo vigesimo tertio.

Auf der Rückseite Adresse vom Schreiber der Urkunde: Venerando et egregio viro domino Matheo de Vicedominis utriusque iuris doctori, almae ecclesiae Strigoniensis vicario in spiritualibus generali, domino et patri suo in omnibus semper praeferendo.

Von anderer gleichzeitiger Hand: Sententia diffinitiva pro parte plebanorum Braschouiensis capituli lata per dominum de Mueschna contra Cybiniensis capituli dominos et plebanos.


a) Die Fußnoten wurden in diesem Band des UB jeweils seitenweise gezählt. Auf die vorliegende Urkunde entfallen: 1 auf S. 176, 1-3 auf S. 177, 1-2 auf S. 178, 1-4 auf S. 1791-2 auf S. 180 (dortige 3-7 zu nachfolgender Urkunde).^{^}
[S. 176]
1) mihique durchgestrichen und vom Schreiber der Urkunde am Rande nachgetragen. ^{^}
[S. 177]
1) Vorlage: swasi.^{^}
(2) Vorlage: amiculan.^{^}
3) Vorlage: ewaugelia.^{^}
[S. 178]
1) Hierauf: episcopi durchgestrichen.^{^}
2) Vorlage: fecissent.^{^}
[S. 179]
1) Lücke 1.2 cm.^{^}
2) Lücke 3.2 cm.^{^}
3) Lücke 2.8 cm.^{^}
4) Hierauf onera durchgestrichen.^{^}
[S. 180]
1) Hierauf: vestra durchgestrichen.^{^}
2) April 18.^{^}